[Ιστορία Τρίτη] Κοινοβουλευτικό Μάθημα

[μετά από μια μικρή παύση, συνεχίζουμε σήμερα τη δημοσίευση ιστοριών - αναμνήσεων από τη «συλλογή» των αποφοίτων της τάξης του 1948 με τη δημοσίευση της τρίτης, επίκαιρης πιστεύουμε, ιστορίας δια χειρός Πάνου Γεωργαντά...]

Ένας αμύητος αναγνώστης αυτού του κειμένου, πιθανότατα να μην γνωρίζει ότι η ονομασία «Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Αθηνών» προέρχεται από το καταστατικό του σχολικού αυτού οργανισμού και της αποστολής του. Μια καλογραμμένη ανασκόπησις της ιστορίας της ιδρύσεως του ΠΣΠΑ, ως πρότυπου εκπαιδευτικού ιδρύματος στο ελληνικό διδακτικό περιβάλλον, θα βρει ο αναγνώστης στον Πρόλογο και στην Εισαγωγή τού Πρώτου Τόμου της εκδόσεως «Οδοιπορικό μέσα στο χρόνο», ένα εξαίρετο βιβλίο αφιερωμένο στο ΠΣΠΑ του οποίου επιμελήθη ως συγγραφεύς η κα. Εύη Δ. Σκληράκη [Εκδόσεις Σμίλη, 1994].

Διαβάζοντας αυτό το ιστορικό, ο αναγνώστης αντιδρά με έκπληξη και θαυμασμό, όταν αντιλαμβάνεται ότι το σχέδιο ιδρύσεως ενός τέτοιου πρότυπου σχολείου στην Ελλάδα το 1925, ήταν μια πολύ πρωτοποριακή ιδέα για εκείνη την εποχή. Με αυτή την κάπως εκτεταμένη εισαγωγή, αφιερωμένη στην ίδρυση και λειτουργία του ΠΣΠΑ, μας γίνεται αισθητή η ατμόσφαιρα και η κουλτούρα τού Γυμνασίου αυτού, όπου γινόταν μεγάλος συναγωνισμός μεταξύ των ‘αρίστων’ καθηγητών της ελληνικής παιδείας, για να διορισθούν και διδάξουν σε ένα περιβάλλον όπου για να εισαχθούν οι υποψήφιοι μαθηταί, έπρεπε δια γραπτών εξετάσεων να αποδείξουν ότι αριστεύουν και ανήκουν στο ανώτατο επίπεδο του 10% όλων των μαθητών που έπαιρναν τις εισαγωγικές.

Για να αφηγηθώ την 3η αυτή ιστορία, θα παραβώ την υπόσχεση μου να αποφύγω αναφορά σε ονόματα των προσώπων που έλαβαν μέρος σε αυτό το επεισόδιο.

Πιστεύω ότι η ιστορία αυτή εξελίχθη κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (1944-1948). Ήταν η εποχή που ο αστικός κόσμος υπέφερε πολύ ακόμη από τα αποτελέσματα της καταστρεπτικής κατοχής, με την οικονομική στενότητα που επακολουθεί. Η κυβέρνησις προσπαθούσε με όσα μέσα ήταν στην διάθεσή της (συμπεριλαμβανομένης και της οικονομικής βοηθείας των συμμάχων και κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών) να ικανοποιήσει τις ανάγκες του λαού. Βέβαια «τα κουκιά ήταν μετρημένα» όπως μας διδάσκει η λαϊκή φιλοσοφία, και τα αγαθά από τροφές, ρουχισμό κλπ. ήταν λιγοστά.

Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, και κατόπιν μιας φοβερής κατοχής όπου τον χειμώνα του ’41 η πείνα θέρισε μέσα στις πόλεις, η υπομονή του υπαλληλικού προσωπικού του κράτους, είχε εξαντληθεί, και οι απεργίας είχαν φουντώσει σε όλους τους κλάδους. Από αυτόν τον τομέα, δεν εξηρέθη ούτε το προσωπικό του Υπουργείου Παιδείας.

Καθηγητής της αρχαίας Ελληνικής γλώσσης, και των Νεοελληνικών στην τάξη μας ήταν ο περίφημος φιλόλογος Αλέξανδρος Καρανικόλας.

Κάποια λοιπόν στιγμή, και επειδή το συνδικάτο του εκπαιδευτικού προσωπικού δεν μπορούσε να εύρη όρους συμφωνίας για αυξήσεις στο μισθολόγιο των καθηγητών της μέσης εκπαίδευσης, εκήρυξε απεργία. Θυμάμαι πολύ καλά το γεγονός αυτό, διότι οι περισσότεροι από εμάς, θεωρήσαμε αυτή την αργία ως λαχείο διότι έμοιαζε σαν μια μακροχρόνιος γιορτή που δεν την περιμέναμε. Η απεργία είχε αρχίσει μια Δευτέρα, και από σχετική πείρα σε τέτοια πράγματα που συνέβαιναν διαρκώς, πιστεύαμε ότι θα κρατούσε όλη την εβδομάδα. Έτσι ο καθένας μας σχεδίαζε εκδρομές, διακοπές τουλάχιστον για μια εβδομάδα, παρτάκια εδώ και εκεί, μπάνια στην εξοχή και στις περίφημες ακρογιαλιές πέριξ των Αθηνών και πιο έξω προς τα καθαρά νερά εκείνης της εποχής. Έλα όμως που κανονίζαμε χωρίς τον Ξενοδόχο! Μας ήλθε βέβαια νταμπλάς όταν δημοσιεύθηκε γύρω στην Πέμπτη ότι τα είχανε βρει δάσκαλοι και Υπουργείο, είχαν συμφωνήσει, η απεργία θα έληγε την Πέμπτη και οι μαθηταί έπρεπε να επιστρέψουν στα τακτικά μαθήματα και στις τάξεις τους την ίδια Παρασκευή!

Η πρώτη αυθόρμητη αντίδρασις της πλειοψηφίας των μαθητών (ας πούμε περίπου 25-27 παιδιά από το σύνολο των τριάντα που ήταν στην τάξη μας) ήταν απογοήτευσις, και εν συνεχεία κάποια μικρο-αγανάκτησις! Πώς τολμούσαν οι καλοί αυτοί καθηγηταί να μας χαλάσουν τα σχέδια που ήδη είχαμε καταστρώσει για το ωραίο Σαββατοκύριακο;

Επανάστασις.

Σύμφωνα λοιπόν με το μοντέλο και την θαυμάσια θεωρία κοινοβουλευτικής ζωής στην οποία μας είχαν γαλουχήσει, αποφασίσαμε να βάλουμε το θέμα σε ψηφοφορία όλης της τάξεως.

Το θέμα ετέθη ως εξής: Θα παίρναμε εμείς την πρωτοβουλία να συνεχίσουμε την απεργία ώστε να συμπεριληφθεί και η Παρασκευή στην εβδομάδα «λαχείο διακοπών» η όχι;

Αποτέλεσμα: Ψηφίσαμε, μετρήσαμε, και ως «εκ θαύματος» απεργήσαμε!

Δυο η τρείς από τους συμμαθητές σαμποτάρισαν την απόφαση, και απεφάσισαν να εμφανισθούν στην τάξη για κανονικά μαθήματα εκείνη την Παρασκευή. Οι υπόλοιποι συμφώνησαν να συναντηθούν στον Βασιλικό Κήπο εκείνο το πρωϊνό, και από εκεί θα αποφασίζαμε που θα πηγαίναμε να την αράξουμε!

Στην καθορισμένη ώρα, μπαίνει ο Καρανικόλας στην τάξη, και αντικρίζει μια σχεδόν άδεια αίθουσα. Απευθύνεται λοιπόν σε ένα από τα παιδιά και ρωτάει:

«Που είναι η υπόλοιπη τάξις παιδί μου;»

Απάντησις: «Κύριε καθηγητά, όλοι οι υπόλοιποι συμμαθηταί απεφάσισαν να σαμποτάρουν το σχολείο και να απεργήσουν αυτή την ημέρα, διότι δεν θεώρησαν ότι ήταν σωστό που πήρατε απόφαση να επιστρέψετε την τελευταία εργάσιμο ημέρα της εβδομάδος, και να τους χαλάσετε τα σχέδια για να γλεντήσουν όλη την εβδομάδα της απρόοπτης αυτής γιορτής. Εμείς όμως που είμεθα επιμελείς και καλά παιδιά, αποφασίσαμε να παρουσιασθούμε στην τάξη σήμερα.»

Ρωτάει λοιπόν ο Καρανικόλας:

«Πως πήραν αυτή την απόφαση;»

Απάντησις: «Κύριε καθηγητά, οι πρωτεργάτες αυτού του ‘κινήματος’ έπεισαν τους υπόλοιπους να βάλλουν το θέμα σε ψηφοφορία και να αποφασίσουν ως μια ομάδα πολιτών. Βεβαίως, εμείς που είμεθα καλά παιδιά και υπάκουοι, καταψηφίσαμε αυτό το σχέδιο και ευρισκόμεθα εδώ να παρακολουθήσουμε τα κανονικά μαθήματα.»

Δυστυχώς δεν ήμουν εκεί να παρακολουθήσω την όλη συζήτηση. Με μεγάλη ευχαρίστηση βεβαίως μάθαμε αργότερα ότι ο υπέροχος αυτός καθηγητής απέφυγε το μάθημα της ημέρας, και αντ’αυτού, αντικατέστησε ένα ωραίο κοινοβουλευτικό μάθημα συμπεριφοράς, τους εμάλωσε για την απόφαση να σαμποτάρουν την πλειοψηφία των συμμαθητών τους, και εν συνεχεία τους έδιωξε να πάνε στα σπίτια τους!

Για μένα ήταν η πρώτη πραγματική εμπειρία κοινοβουλευτικής συμπεριφοράς, και είναι από τις εντυπώσεις που παραμένουν στην μετέπειτα ζωή του ανθρώπου ως παράδειγμα δημοκρατικής συμπεριφοράς. Από ότι παρατηρώ από την εξέλιξη των συμμαθητών, και απόφοιτων τού ΠΣΠΑ του 1948, τα τότε κοινωνικά μαθήματα του εξαίρετου αυτού καθηγητή, άφησαν την άσβηστη σφραγίδα επάνω μας, της κατάλληλης συμπεριφοράς ενός συνεπούς και υπεύθυνου πολίτη.

Μπράβο, αξέχαστε Καρανικόλα!